မြေညံ့ကိုပြောင်းပေးပြီး သီးနှံဖြစ်ထွန်းစေမယ့် ဇီဝမြေသြဇာ (သို့) အာဘာစကူလာ မိုက်ကိုရိုက်ဇာမှို အပိုင်း(၁၀)

ဇီဝမြေသြဇာထုတ်ရန် အရေးကြီးသော အာဘာစကူလာမိုက်ကိုရိုက်ဇာမှိုမျိုးစ အပိုင်း (၅)

ယခုအပိုင်းတွင် အေအမ်အက်ဖ်မှိုကို လက်တွေ့အသုံးချသည့်အပိုင်းနှင့် ဇီဝမြေသြဇာထုတ်လုပ်ရေးအတွက် မည်ကဲ့သို့အထောက်အကူပြုသလဲဆိုသည်များကို ဖော်ပြပေးထားပါသည်။

အာဘာစကူလာမိုက်ကိုရိုက်ဇာမှိုနှင့် ဘိုင်အိုချာအမန်းမန့်ကို တွဲသုံးမည်ဆိုပါက..

• အပင်ကြီးထွားမှုနှင့်အပင်ထွက်တိုးခြင်း
• ခြောက်သွေ့ဒဏ်ခံနိုင်ခြင်း
• ဇီဝဂုဏ်သတ္တိတိုးစေပြီး အပင်ရဲ့အာဟာရဓာတ်စုပ်ယူမှုပုံမှန်ဖြစ်ခြင်း စသည့် အကျိုး ကျေးဇူးများကို ရရှိနိုင်ပါသည်။

၁၀ စုနှစ်ကျော်ကာလအတွင်း အေအမ်အက်ဖ်မှိုမျိုးစဈေးကွက်ရှိ မှိုမျိုးစထုတ်ကုန်ပေါ်တွင် ပြောင်းလဲလာသည့် မော်ဒယ်မှိုမျိုးစိတ်များ အခြေပြုဇီဝမြေသြဇာ (Bio-inoculant) အချို့ကို နမူနာအနေဖြင့် ဖော်ပြလိုပါသည်။ ဤဖော်ပြချက်များတွင် အေအမ်အက်ဖ်မှိုအကျိုးပြုမှုကို ဘိုင်အိုချာ အမန်းမန့်၏ ပူးတွဲအကျိုးပြုမှုများပါ ဂေဟစနစ်ဆိုင်ရာတာဝန်များကွင်းဆက်အနေဖြင့် ဖော်ပြထားပါသည်။ အာဘာစကူလာမိုက်ကိုရိုက်ဇာ(အေအမ်အက်ဖ်)မှို ပညာပေးလုပ်ငန်းတွင်အသုံးဝင်ပြီး တပိုင်တနိုင် စိုက်ပျိုးရေးတောင်သူများ ကိုယ်တိုင်လည်းနားလည်စေရန် ဖြစ်ပါသည်။

၂၁ ရာစုအတွင်းမှာလည်း အေအမ်အက်ဖ်မှို  Rhizoglomus intraradices သည် အေဇန်းနစ် အမြစ်ကာချာ (axenic root cultures) ပေါ်တွင် ကောင်းစွာဖွံ့ဖြိုးသဖြင့်  AM fungal genetics အတွက် model organism  (မော်ဒယ်သက်ရှိ) ဖြစ်သည်။ 

သို့ဖြစ်၍ စီးပွားဖြစ်ထုတ်ကုန်များအဖြစ်ရနိုင်သော အေအမ်အက်ဖ် မှိုမျိုးစတွင် မော်ဒယ်သက်ရှိသည် အဓိကဖြစ်သည် (ဇယား ၅.၁)။ 

ဇယား ၅.၁ အေအမ်အက်ဖ်မှိုမျိုးစဈေးကွက်တွင် မှိုမျိုးစထုတ်ကုန်ပေါ်တွင်ပြောင်းလဲလာမည့် မော်ဒယ်မှိုမျိုးစိတ်အမည်များနှင့် ဇီဝမြေသြဇာထုတ်ကုန်အမည် (Mukhongo et al 2016)

 

၅.၂   အထက်ဖော်ပြပါ အာဘာစကူလာမိုက်ကိုရိုက်ဇာမှို မျိုးစိတ်များသည် အကျိုးပြုစွမ်းအား မြင့်မားသည့် မှိုမျိုး မျိုးစိတ်များဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ကို ရေရှည်တည်တံ့သောစိုက်ပျိုးရေး ဂေဟစနစ်တိုးတက်ရေးဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်မှုကောင်းသော မျိုးများအဖြစ်သုံးကြသည်။

စီးပွားဖြစ်ထုတ်ကုန်များအဖြစ်ရနိုင်သော အေအမ်အက်ဖ် မှိုမျိုးစများကို အာဟာရဓာတ်စုပ်ယူမှုဖြစ်စဉ် ကောင်းစေခြင်းမှတဆင့် အပင်ကြီးထွားမှုကိုတိုးစေပြီး drought stress ကိုကျော်လွှားသည့် အကျိုးပြုမှုများတွင် အသုံးပြုနိုင်သည်။

၅.၃ ဘိုင်အိုချာနှင့် စီးပွားဖြစ်ထုတ်သော အေအမ်အက်ဖ်မှိုတို့၏ ပူးတွဲအကျိုးပြုမှု 

 

Figure 5.2 Possible mechanism of biochar and arbuscular mycorrhizal fungi-induced drought tolerance in C. arietinum (Hashem et al 2018)

၅.၄ - ၂၁ ရာစု လက်တွေ့အသုံးချပိုင်းနှင့် ဇီဝမြေသြဇာထုတ်လုပ်ရေးအတွက် အထောက်အကူပြု တွေ့ရှိချက်များ

• က။ အေအမ်အက်ဖ်မှို   Claroideoglomus etunicatum သည် စီးပွားဖြစ်မှိုမျိုးစထုတ်ကုန်များအတွက် key component  နောက်တမျိုး ဖြစ်သည်။ အထက်ဖော်ပြပါ အာဘာစကူလာ R. intraradices (Glomus intraradices) အပါအဝင် Claroideoglomus etunicatum, Glomus mosseae မိုက်ကိုရိုက်ဇာမှို များသည် သက်ရှိအေအမ်အက်ဖ် မှိုမျိုးစအရော စီးပွားဖြစ်ထုတ်ကုန်များဖြစ်သည်။ သို့ဖြစ်၍ အာဘာစကူလာမိုက်ကိုရိုက်ဇာ (အေအမ်အက်ဖ်) မှိုမျိုးစများကို မဖြစ်မနေ ဝယ်ယူသုံးစွဲရပါက အကျိုးရှိသော မှိုမျိုးစ (Effective inoculum) ထုတ်ကုန်များမှ ကောင်းသောမျိုးစိတ်အရောများကို ရွေးချယ်တတ်နိုင်စေရန်ရည်ရွယ်၍ ရေးသားပါသည်။
• ခ။ Hashem et al 2018 တို့၏တွေ့ရှိချက်အရ အကျိုးရှိသော မော်ဒယ်မှိုမျိုးစ (Effective inoculum )  ထုတ်ကုန်များကို ဘိုင်အိုချာ အမန်းမန့် (Biochar amendments) နှင့် တွဲသုံးပါက ခြောက်သွေ့ဒဏ်ခံရသော ကုလားပဲပင်များကို နိုက်ထရိုဂျင်နှင့် ဖော့စပရပ်စ်စုပ်ယူမှု၊ ကလိုရိုဖီးစင်သစစ် နှင့် photosynthesis  ဖြစ်စဉ် ကောင်းစေခြင်းမှတဆင့် ကြီးထွားမှု တိုးလာခြင်းနှင့် ဇီဝဗေဒပိုင်းဆိုင်ရာဂုဏ်သတ္တိကို တိုးစေပြီး ခြောက်သွေ့ဒဏ် (Drought stress)ကို ကျော်လွှားသည် (ပုံ ၅.၃)။
• ဂ။ အေအမ်အက်ဖ်မှိုမျိုးစဈေးကွက်တွင် မှိုမျိုးစထုတ်ကုန်ပေါ်တွင် ပြောင်းလဲလာသည့် မော်ဒယ်မှိုမျိုးစိတ်အရောများ အခြေပြုဇီဝမြေသြဇာ ထုတ်ကုန်များကို နမူနာမျှသာ ရေးသားခြင်း ဖြစ်သည်။

ကိုးကား

၁။ မြမြ ဒေါ် အပူပိုင်းဒေသစိုက်ပျိုးရေးတွင် အာဘာ စကူလာ မိုက်ကို ရိုက်ဇာမှို အသုံးချခြင်း (၂၀၁၆)

၂။ Hashem A., Kumar A. , Al-Dbass A. M.  et al., Arbuscular mycorrhizal fungi and biochar improves drought tolerance in chickpea, Saudi Journal of Biological Sciences,2018. https://doi.org/10.1016/j.sjbs.2018.11.005

၃။ Sieverding E., Alves da Silva G., Berndt R., & Oehl F. Rhizoglomus, a new genus of the Glomeraceae Volume 129(2), pp. 373–386 October–December 2014

၄။ Mukhongo R.W., J.B. Tumuhairwe, P. Ebanyat, A.H. AbdelGadir, M. Thuita and C. Masso, 2016. Production and use of arbuscular mycorrhizal fungi inoculum in sub-Saharan Africa: Challenges and ways of improving. Int. J. Soil Sci., 11: 108-122.

ဒေါ်မြမြ၊ ပါမောက္ခ (ငြိမ်း)၊ ရေဆင်းစိုက်ပျိုးရေးတက္ကသိုလ်

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။