မြေညံ့ကိုပြောင်းပေးပြီး သီးနှံဖြစ်ထွန်းစေမယ့် ဇီဝမြေသြဇာ (သို့) အာဘာစကူလာမိုက်ကိုရိုက်ဇာမှို အပိုင်း(၇)

ဇီဝမြေသြဇာထုတ်ရန် အရေးကြီးသော အာဘာစကူလာမိုက်ကိုရိုက်ဇာမှိုမျိုးစ အပိုင်း (၂) 

ဘယ်လို အာဘာစကူလာ မိုက်ကိုရိုက်ဇာမှိုအမျိုးအစားတွေက သီးနှံပင်ကြီးထွားမှုနဲ့ အာဟာရဓာတ်စုပ်ယူမှုကို အားကောင်းစေတာလဲ?

မြေကြီးအရည်အသွေးအတွက်ကော ဘယ်လိုကောင်းကျိုးတွေ ပေးနိုင်တာလဲ?

ဘယ်လိုပုံစံနဲ့ အသုံးချလို့ ရနိုင်သလဲ? ဆိုတာတွေကို ဒီအပိုင်းမှာ ဖော်ပြပေးထားပါတယ်။

 

သီးနှံပင်စိုက်ပျိုးရာတွင် မျိုးကောင်းမျိုးသန့်ရရှိရေးသည် အရေးကြီးသကဲ့သို့ ဇီဝမြေသြဇာ (သို့) အာဘာစကူလာ မိုက်ကိုရိုက်ဇာမှိုကို အသုံးပြုပါကလည်း မှိုမျိုးကောင်းမျိုးစေ့များသည် အရေးကြီးသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ သုတေသနများတွင် အသုံးပြုလျက်ရှိသော အကျိုးပြုမှုကောင်းသော မှိုမျိုးကောင်းမျိုးစေ့များအကြောင်းကို တပိုင်တနိုင် စိုက်ပျိုးရေးတောင်သူများ ကိုယ်တိုင်နားလည်စေရန် ဆက်လက်ဖော်ပြလိုပါသည်။

 ၂.၁  သီးနှံပင်များ၏ ကြီးထွားမှုကိုတိုးစေပြီး အာဟာရဓာတ်စုပ်ယူမှုကို အားပေးရန်အတွက် ဘယ်လို အာဘာစကူလာမိုက်ကိုရိုက်ဇာမှိုမျိုးစိတ်များကို အသုံးပြုနိုင်သလဲ (မြန်မာနိုင်ငံသုတေသနများ)

 လိင်မဲ့စပိုးများ၏ အမျိုးအစားခွဲခြားမှုလက္ခဏာများအရ မျိုးစိတ် ၄ မျိုးကို ခွဲခြားထားပါသည်။

(က) Glomus ectunicatum   (အရင်းအမြစ် ဂျာမဏီ) 

(ခ) Glomus fasciculatum   (အရင်းအမြစ် မြန်မာ) 

(ဂ) Glomus intraradices  (အရင်းအမြစ် ဂျာမဏီ) နှင့် 

(ဃ) Glomus manihot     (အရင်းအမြစ် ဂျာမဏီ) 

 

 

 ၂.၂  - အထက်ဖေါ်ပြပါ အာဘာစကူလာမိုက်ကိုရိုက်ဇာမှို မျိုးစိတ်များသည် အကျိုးပြုစွမ်းအားမြင့်မားသည့်မှိုမျိုး မျိုးစိတ်များ ( မြ ၂၀၁၆) ဖြစ်သည်။ 

 ၂.၂.၁ - ၎င်းတို့ကို ရေရှည်တည်တံ့သောစိုက်ပျိုးရေး ဂေဟစနစ်တိုးတက်ရေးဆိုင်ရာ လုပ်ဆောင်မှု ကောင်းသော မျိုးများအဖြစ်သုံးကြသည်။ 

၂.၂.၂ - စီးပွားဖြစ်ထုတ်ကုန်များအဖြစ်ရနိုင်သော အေအမ်အက်ဖ် မှိုမျိုးစ (commercially available AM fungal products) များအဖြစ်လည်း သုံးနိုင်သည်။

၂.၂.၃ - ၎င်းတို့ကို ဘိုင်အိုချာနှင့် ပူးတွဲပြီး မြေကြီးအရည်အသွေးတိုးတက်စေသော အကျိုးပြုမှုများတွင် အသုံးပြုနိုင်သည်။ ဘိုင်အိုချာဆိုသည်မှာ ကာဖွန်ကြွယ်ဝသော ပစ္စည်းတမျိုးဖြစ်ပြီး ဘိုင်အိုမတ်စ်ဖြစ်သော စိုက်ပျိုးရေးနှင့် စက်ရုံထွက် အလေအလွင့်များကို မီးသင့်စေခြင်းမှ ရရှိသည်။

 

Figure 2.2 Biochar, commercially available AMF and their combination in soil quality improvement (Gujre et al 2021)

 

 ၂၁ ရာစုနှစ် လက်တွေ့အသုံးချပိုင်းနှင့် ဇီဝမြေသြဇာ ထုတ်လုပ်ရေးအတွက် အထောက်အကူပြုတွေ့ရှိချက်

 ၁။  မြန်မာနိုင်ငံဆောင်ရွက်ခဲ့သော သုတေသနများတွင် အသုံးပြုခဲ့သည့်  မှိုမျိုးစိတ် (၄) မျိုးစလုံးသည် စမ်းသပ်သီးနှံပင် (ပီလောပီနံ၊ ကော်ဖီ၊ ဝါ၊ ရာဘာ၊ ပဲအမျိုးမျိုး၊ မြေဆီထိန်းပဲများ) အလိုက် ကြီးထွားမှုတိုးစေပြီး အာဟာရဓာတ် စုပ်ယူမှုအားပေးသော  အကျိုးပြုစွမ်းအားမြင့်မားသည့်မှိုမျိုးများ ( မြ ၂၀၁၆ ) ဖြစ်သည်။ 

 စီးပွားဖြစ်ထုတ်ကုန်များအဖြစ်ရနိုင်သော အေအမ်အက်ဖ် မှိုမျိုးစ (commercially available AM fungal products) များဖြစ်သည်။ 

 ၂။ မြန်မာနိုင်ငံသုတေသနများတွင် အသုံးပြုခဲ့သော အကျိုးပြုမှုကောင်းသော အေအမ်အက်ဖ်မှိုများအနက် စီးပွားဖြစ်ထုတ်သော အေအမ်အက်ဖ်မှိုတမျိုးဖြစ်သည့် Glomus intraradices သည် ဘိုင်အိုချာနှင့် ပူးတွဲသုံး ပါက မြေကြီးအရည်အသွေးတိုးတက်စေသည် (ပုံ ၂.၂  )။ 

    ၂.၁။ ပီအိပ်ချ်ပြောင်းလဲသဖြင့် မြေကြီးရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာနှင့် ဓာတုပိုင်းဆိုင်ရာ အရည်အသွေး တိုးတက်စေသည်။

    ၂.၂။ မြေကြီးထဲရှိအကျိုးပြု သက်ရှိများကို ထောက်ကူသည်။

    ၂.၃။  ဘိုင်အိုချာနှင့် အေအမ်အက်ဖ်မှိုတို့ကြောင့် အဆိပ်ဖြစ် ပစ္စည်းများ၏ bioavailability ကို လျော့စေသည်။

    ၂.၄။ Fungal grazer များကို ကာကွယ်ရာတွင် ကူညီသည်။ (Gujre et al 2021)။

 

ကိုးကား

၁။ မြမြ ဒေါ် အပူပိုင်းဒေသစိုက်ပျိုးရေးတွင် အာဘာစကူလာ မိုက်ကိုရိုက်ဇာမှို အသုံးချခြင်း (၂၀၁၆)

၂။ Gujre N. Soni A. Rangan L. Tsang D. Mitra S. Sustainable improvement of soil health utilizing biochar and arbuscular mycorrhizal fungi: A review. Environmental Pollution Volume 268, Part B, 1 January 2021. https://doi.org/10.1016/j.envpol.2020.115549

၃။ Pariar M.et al. 2020 Arbuscular Mycorrhizal Fungi: Abundance, Interaction with Plants and Potential Biological Applications. In book: Advances in Plant Microbiome and Sustainable Agriculture, Microorganisms for Sustainability 19, (pp.39)Publisher: Springer Nature Singapore Pte Ltd.

ဒေါ်မြမြ၊ ပါမောက္ခ (ငြိမ်း)၊ ရေဆင်းစိုက်ပျိုးရေးတက္ကသိုလ်

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။