မျှစ်တွင် ရေဓာတ်၊ အဆီဓာတ်၊ အမျှင်ဓာတ်၊ ကယ်လစီယမ်ဓာတ်၊ သံဓာတ်၊ ပရိုတင်း၊ ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်၊ ဂလူးကိုစ့် စသည့် ဓာတ်များအပြင် အခြားဗီတာမင်ဓာတ်များစွာ ပါဝင်သည်။
မျှစ်အဖြစ် တူးယူစားသုံးနိုင်သော ဝါးအမျိုးအစားများစွာရှိသည့်အနက် ကျသောင်းဝါး၊ ကြခတ်ဝါး၊ ထီးရိုးဝါး၊ ဝါးနီ၊ မျှင်ဝါး၊ ဝါးကြီး၊ ဝါးဘိုးကြီး၊ ဝါးဘိုးမျက်ဆံကျယ်၊ ဝါးနက်၊ သိုက်ဝါးတို့မှာ ကြားဖူးနားဝဖြစ်ပြီး ထင်ရှားကြသည်။
လူသားများသည် ဝါးပင်အောက်မှ မျှစ်စို့နုများကို တူးယူ၍ အစိမ်းအတိုင်း ကြော်စား၊ ချက်စားကြသည့်အပြင် မျှစ်ချဉ်၊ မျှစ်ခြောက်၊ မျှစ်ဆားစိမ်၊ မျှစ်ချို၊ မျှစ်ယို စသည့် အမယ်အမျိုးမျိုးပြုလုပ်၍ နှစ်ပေါက်ထားကာ စားသုံးလေ့ရှိကြသည်။
ရှေးယခင်က မြန်မာနိုင်ငံတွင် မျှစ်ခြောက်စားသုံးမှုကို အညာဒေသများတွင် အများဆုံးတွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ ယခုအခါ ရန်ကုန်မြို့ပေါ်ရှိ စူပါမားကတ်နှင့် ဈေးဝယ်စင်တာများတွင် ပြည်တွင်းသို့ Inport တင်သွင်းထားသည့် မျှစ်ခြောက်ထုတ်ကုန်များ ရောင်းချလာသည်ကို တွေ့ရသည့်အပြင် တရုတ်နိုင်ငံ၊ ဂျပန်နိုင်ငံ စသည့် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံများတွင်လည်း မျှစ်ခြောက်စားသုံးမှု မြင့်တက်နေကြောင်း သိရှိရသည်။
မျှစ်ခြောက်ထုတ်လုပ်ရာတွင် မျှစ်၏အဖျားပိုင်းနှင့် အလယ်ပိုင်းဟူ၍ (၂) မျိုးရှိပြီး၊ အဖျားပိုင်း(အသားနု)ဘက်မှထုတ်လုပ်သော မျှစ်ခြောက်သည် ဈေးပိုမိုရရှိသည်။ အရသာမှာလည်း ဆားထည့်၍ပြုလုပ်ထားသော မျှစ်ခြောက်နှင့် ဆားမပါသော မျှစ်ခြောက်ဟူ၍ (၂)မျိုး ရှိပေသည်။
မျှစ်ခြောက်ပြုလုပ်နည်း
- လတ်ဆတ်သော မျှစ်အစိုများကို သန့်စင်အောင်ပြုလုပ်၍ အပူချိန် (၁၀၀) ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်တွင် ပြုတ်ပါ။
- (၃) နာရီကြာအောင် ပြုတ်ပြီးနောက် ဆယ်ယူ၍ လေလုံအောင် ပလတ်စတစ်အိတ်ကြီးများအတွင်း ထည့်၍ သိမ်းဆည်းပါ။
- ထို့နောက်မှာ တဖြည်းဖြည်းချင်းထုတ်၍ သေးငယ်သော အချောင်းများ၊ အလွှာပါးများ ရအောင် လိုအပ်သလို လှီးပါ။
- လှီးပြီးသောမျှစ်များကို သဘာဝနေရောင်ခြည် (သို့မဟုတ်) Solar Dryer (သို့မဟုတ်) Oven စသည့် အပူပေးပုံစံ တစ်မျိုးမျိုးဖြင့် အခြောက်ခံပါ။
- ရရှိလာသော မျှစ်ခြောက်များကို လေလုံစွာပိတ်ပြီး ထုတ်ပိုးသိမ်းဆည်းထားပါက (၃)နှစ်ခန့် အထားခံကြောင်း သိရသည်။
အထက်ပါ နည်းအတိုင်းပင် မျှစ်ဆားစိမ်ကို အခြောက်လှမ်းကာ မျှစ်ဆားစိမ်ခြောက်အဖြစ်လည်းကောင်း၊ မျှစ်ချဉ်ကို အခြောက်လှမ်းကာ မျှစ်ချဉ်ခြောက်အဖြစ်လည်းကောင်း ပြုလုပ်သိမ်းဆည်း စားသုံးနိုင်ပေသည်။
နန်းထက်ထက်ချစ်
Ref: Forest Department
CPP Fertilizer Company ကြော်ငြာ
ဟာမိုဇင်းပလပ်(စ်)
ဟော့(ပ်)ရိုး(လ်)
ကောင်စယ်
အီမီဒါနေး(လ်)
ပေါ်စီလန်