အပင်များတွင် အဓိက ကျရောက်ရောက်သော ရောဂါများ (Common plant disease) အပိုင်း (၂)

၄။ Wilts - ညှိုးသေခြင်း

ရောဂါဖြစ်စေသော အကြောင်းအရာ - ပုံမှန်အားဖြင့် ရေလိုအပ်သောအခါ အပင်များညှိုးလာသည်။ မှိုကြောင့် အပင်ကြာရှည်စွာညှိုးခြင်းကို ရေပုံမှန်ရရှိချိန်တွင်လည်း တွေ့ရသည်။ ညှိုးသေရောဂါသည် အပင်၏ အစာရေ ကြောကို ရောဂါကျရောက်စေသည်။ များသောအားဖြင့် ညှိုးသေရောဂါ သည် ရွက်ခြောက် နှင့် ဆင်တူသည်။

ရောဂါပုံစံများ - Stewart’s Wilt , Verticillium Wilt , Fusarium Wilt

ရောဂါလက္ခဏာများ - ရောဂါကျအပင်သည် ညှိုး၍ အဝါရောင်သို့ပြောင်းကာ နောက်ဆုံးသေဆုံးသွားသည်။

ရောဂါကျရောက်အပင်များ - အခန်းတွင်းနှင့် စိုက်ကွင်းတွင်စိုက်ပျိုးသော အပင်များအားလုံးတွင် ရောဂါ ကျရောက်နိုင်သည်။ ပန်းပင်များ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်အပင်များ၊ သစ်သီးအပင်များ၊ အလှစိုက်အပင်များတွင် ညှိုးသေရောဂါကို ပို၍တွေ့ရသည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းနည်း
- ခံနိုငရည်ရှိသော မျိုးစေ့နှင့် အပင်များကိုရွေးချယ်စိုက်ပျိုးပါ။
- ကျရောက်သောနေရာတွင် အပင်ထပ်မံစိုက်ပါက ညှိုးသေရောဂါ ထပ်မံ ကျရောက်နိုင်သည်။
- သီးလှည့်စိုက်ပျိုးပါ။
- ကျိုင်း(Flea Beetles ) များကို ကြိုးစားဖယ်ရှားပါ။
- ရောဂါကျ အကိုင်းများနှင့် အပင်များအား ဖယ်ရှားဖြတ်တောက်၍ ဖျက်ဆီးပါ။

၅။ Rots : ပုပ်ခြင်း

ရောဂါဖြစ်ရသည့်အကြောင်းအရင်း အပင်များ၏ အမြစ်များ၊ ပင်စည်များ၊ သစ်သား များ၊ ပန်းပွင့်များ၊ အသီးများကို ပျက်စီး၍ ပုပ်စေသည်။ Rot disease ဖြစ်ရသည့် အကြောင်းအရင်းမှာ ရေများခြင်းနှင့် ရေစီးဆင်းမှု ညံ့ဖျင်းခြင်းကြောင့်ဖြစ်သည်။ အခန်းတွင်းစိုက်ပျိုးသော အပင်များတွင် စိုက်ကွင်း ဖြင့် စိုက်ပျိုးသောအပင်များထက် ပို၍တွေ့ရသည်။

ရောဂါပုံစံများ - အမြစ်ပုပ်၊ ပင်စည်ပုပ်၊ အသီးပုပ်၊ မှိုပွင့်ပုပ်နှင့် သစ်သားပုပ်

ရောဂါလက္ခဏာ - အရွက်များ ကြီးထွားမှုညံ့ဖျင်းခြင်း၊ အပင်ညှိုးခြင်း၊ အဝါရောင် (သို့) အညို ပြောင်းခြင်း၊ အရွက်များ အရောင်ဖျော့ခြင်း၊ အမြစ်များပျက်စီးခြင်း၊ အပင်၏အရွက်ကိုင်းဖြား စက်ဝန်း (plant canopy) ပါးခြင်းတို့ တွေ့ရသည်။

ရောဂါကျရောက်အပင်များ - အခန်းတွင်းနှင့် ကွင်းစိုက်ခင်းများနှစ်ခုလုံး တွင်ကျရောက်သည်။ ရေစီးဆင်းမှု ညံ့ဖျင်းသော အခန်းတွင်းစိုက်အပင်များတွင် ပို၍ကျရောက် သည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းနည်း
-ရေစီးဆင်းမှု ညံ့ဖျင်းသောမြေများတွင် စိုက်ပျိုးခြင်းမှ ရှောင်ပြီး စတင်စိုက်ပျိုးသော အပင်များကို ရေစီးဆင်းမှုကောင်းမွန်ရန် ဘောင်အမြင့်ပြုလုပ်စိုက်ပျိုးပါ။

- ရေအလွန်အကျွံလောင်းခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်၍ မိုးအခါ ရေမဝပ်စေရန် သတိပြုပါ။

- ခြောက်သွေ့သောအခါနှင့် မြေကြီးအတွင်း ရေလိုအပ်သောအခါမှ ရေလောင်းပါ။

- ရောဂါကျ အပင်အစိတ်အပိုင်းများအားလုံးကို အခြားစိုက်ကွင်းများ ပျံ့နှံမှုမရှိစေရန် ချက်ချင်း ဖယ်ရှား ပါ။

- ဓါတုဆေးအနေဖြင့် methyl bromide ကို ရောဂါကျ အပင်ပေါ်နှင့် အပင်ခြေများတွင် ထည့်သွင်း ခြင်းဖြင့် ရောဂါကျရောက်မှုကို လျော့ချနိုင်မည်ဖြစ်ပြီး လုံးဝပျောက် ကင်းသွားမည် မဟုတ်ပါ။

၆။ Anthracnose : မှည့်ပြောက်စွန်း

ရောဂါဖြစ်စေသည့်အကြောင်းအရာ - မျိုးရင်း “ Colletotrichum ”တွင်ပါဝင်သောမှို ကြောင့်ဖြစ်သော ရောဂါဖြစ်ပြီး ဥယျာဉ်ခြံအပင်များတွင် အများအားဖြင့်တွေ့ရသည်။

ရောဂါလက္ခဏာ - အနက်ရောင် ရေစိုနာ အစင်းကြောင်းများကို ပင်စည်များ၊ အရွက်များ၊ အသီးများတွင် တွေ့ရ သည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းနည်း
- ရောဂါကျအပင်၏ အရွက်၊ အသီး၊ ပင်စည်များအား မဆွေးအောင်ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် မှိုစပိုးများမပြန့် အောင် ကာကွယ်ပါ။
- အပင်စတင်ကြီးထွားချိန်နှင့် ကြီးထွားနေစဉ်တွင် ကော့ပါးအရည်နှင့် ဆာလဖာမှုန့် ထည့်ပေးနိုင်သည်။
- ပိုးဥများ၊ လောက်ကောင်များ၊ မှိုများ ကျရောက်မှုကို တမာစေ့ဆီဖြန်းခြင်းဖြင့် ကာကွယ် နိုင်သည်။

၇။ Scabs : အနာဖေးရောဂါ
ရောဂါဖြစ်စေသည့်အကြောင်းအရာ - မှိုကြောင့်ဖြစ်သောရောဂါဖြစ်ပြီး အရွက်၊ အသီး၊ ဥ (leaves , fruits , tubers) များတွင် ကျရောက်သည်။ မှိုကြောင့် တစ်ရှုးများ မာကျောခြင်း၊ ရင့်ခြင်း၊အက်ကွဲခြင်း ဖြစ်စေသည်။ ပန်းသီးနှင့် သစ်တော်သီးများတွင် ကျရောက်သော အသီးအနာဖေးရောဂါသည် အဆိုးဝါးဆုံးပြဿနာဖြစ်သည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းနည်း
- ကိုင်းဖြတ်ခြင်း(pruning) ပြုလုပ်ရမည့်အချိန်တွင် ပြုလုပ်ခြင်း နှင့် ပင်ကြားတန်းကြား မှန်အောင် စိုက်ပျိုးပါ။
- ရောဂါကျ အစိတ်အပိုင်းများနှင့် ကြွေကျနေသောအရွက်များကို ဖယ်ရှားပါ။
- ဆာလဖာပါသော မှိုသတ်ဆေးများကို ဖြန်းနိုင်သည်။

Aye Thanda Soe

East West Seed Myanmar ကြော်ငြာ

မျိုးစေ့မမှန် ပင် မသန် ဆိုတဲ့စကားနဲ့ အညီ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူ ဦးကြီးတို့ အနေနဲ့ မဝယ်ခင် မစိုက်ခင် ဘာသီးနှံကို စိုက်မလဲ ဘယ်မျိုးကို ဝယ်မလဲဆိုတာက အဓိက စဥ်းစားရမယ့် အချက်ပါ...ရွေးချယ်မှု မှန်ကန်မှ အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းပြီး အရည်အသွေးမြင့်တဲ့ သီးနှံများ ရရှိမှာ ဖြစ်ပါတယ်...အပူပိုင်းဟင်းသီးဟင်းရွက် မျိုးစေ့ လောကမှာ ကမ္ဘာ့ အဆင့် (၁)အဖြစ် ရပ်တည်နေတဲ့ East-West Seed မြားနီမျိုးစေ့ကုမ္ပဏီကတော့ အရည်အသွေးအာမခံချက်အပြည့်ရှိတဲ့ ကုမ္ပဏီ တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်...မစိုက်ခင် မဝယ်ခင် မျိုးရွေးချယ်မှု မှန်ကန်စိတ်ချရအောင် မြားနီမျိုးစေ့ မှ အရည်အသွေးမြင့် အောက်ပါမျိုးများနဲ့ မိတ်ဆက်ပေးလိုက်ပါတယ်ဗျာ