၁။ မှည့်ပြောက်စွန်းရောဂါ (Anthracnose: Colletotrichum lindemuthianum)
ရောဂါလက္ခဏာများ
• ဤမှိုသည် အပင်ကြီးထွားမှု၏ မည်သည့်အဆင့်မဆို လေပေါ်ပိုင်းအစိတ်အပိုင်းအားလုံးကို တိုက်ခိုက်သည်။
• ရောဂါလက္ခဏာများသည် အရွက်များနှင့် ပဲသီးတောင့်များပေါ်တွင် စက်ဝိုင်းပုံဖြစ်ကာ အနက်ရောင်ဗဟိုနှင့် တောက်ပသည့် လိမ္မော်နီရောင်အနားသားနှင့်အတူ အနက်ရောင်နေလောင်စက်များဖြစ်သည်။
• ဆိုးဝါးစွာကျရောက်ပါက ရောဂါကျအပိုင်းများ ညှိုးနွမ်းသွားသည်။ အစေ့အညှောင့်ပေါက်သည်နှင့် ရောဂါကျ ရောက်မှုကြောင့် ပျိုးပင်ပေါက်များခြောက်သွားကြသည်၊၊
ကာကွယ်နှိမ်နင်းနည်း
အောက်ပါပိုးသတ်ဆေးတစ်မျိုးမျိုးကို ပိုးသတ်ဆေးဘူး၊ ပိုးသတ်ဆေးအိတ်ပါ အညွှန်းစာအတိုင်းအသုံးပြုပါ။
- ကာဘင်ဒါဇင် (Carbendazim)
- မန်ကိုဇက်ဘ် (Mancozeb)
၂။ ဘက်တီးရီးယားရွက်ခြောက်ရောဂါ (Bacterial Leaf Blight: Xanthomonas phaseoli)
• ဤရောဂါလက္ခဏာသည် အရွက်မျက်နှာပြင်ပေါ်တွင် မြောက်မြားစွာသော အညိုရောင်ခြောက်သွေ့သည့် ဖောင်း ကြွ အစက်ပြောက်များဖြင့် အစပြုသည်။
• ရောဂါဆိုးဝါးပါက မြောက်မြားစွာသော အစက်များသည် ပေါင်းစည်းသွားကြကာ အရွက်များအဝါရောင်ဖြစ် လာ ပြီး အချိန်မတိုင်ခင် ကြွေကျသွားသည်။
• အရွက်၏ အောက်ဖက်မျက်နှာပြင်တွင် ဖောင်းကြွအစက်များဖြစ်ပေါ်မှုကြောင့် အနီရောင်ပေါ်လာသည်။
• ဤဘက်တီးရီးယားသည် မျိုးစေ့ဆောင်ရောဂါဖြစ်သည်။
• ပင်စည်နှင့် ပဲသီးတောင့်များတွင်လည်း ရောဂါကျရောက်တတ်သည်။
ကာကွယ်နှိမ်နင်းနည်း
• ရောဂါကင်းသောမျိုးစေ့ကို အသုံးပြုပါ။
• အမှိုက်များနှင့် အကြွင်းအကျန်များကို ဖျက်ဆီးပါ။
• အောက်ပါပိုးသတ်ဆေးကို ပိုးသတ်ဆေးဘူး၊ ပိုးသတ်ဆေးအိတ်ပါ အညွှန်းစာအတိုင်းအသုံးပြုပါ။
- ကော့ပါးအော်ဇီကလိုရိုဒ် (Copper oxychloride)
၃။ စာကိုစပိုးရား ရွက်စက်ပြောက်ရောဂါ (Cercospora Leaf Sport: Cerospora canescens)
ရောဂါလက္ခဏာများ
• ဤရောဂါသည်ပဲတီစိမ်းတွင်အရေးကြီးသောရောဂါတစ်ခုဖြစ်ကာအထွက်ကိုအကြီးအကျယ်ဆုံးရှုံးစေပြီးဆိုးဝါး သောပုံစံဖြင့်တွေ့ရလေ့ရှိသည်။
• ထွက်ပေါ်လာသောအစက်များသည်ညိုနုရောင်ဗဟိုနှင့်နီညိုရောင်အနားသားနှင့်အတူမြောက်မြားစွာ သောသေးငယ်သည့်အစက်များဖြစ်ကြသည်။အလားသဏ္ဍာန်တူသောအစက်များကိုအကိုင်းများနှင့်ပဲသီးတောင့်များပေါ်တွင်လည်းတွေ့ရသည်။
• ပတ်ဝန်းကျင်အခြေအနေပေးပါကပန်းပွင့်ချိန်နှင့်ပဲသီးတောင့်ချိန်တွင်အရွက်များပေါ်တွင်ဆိုးဝါးသည့်အစက်ဖြစ် ပေါ်ကာအရွက်များကြွေကျခြင်းကိုတွေ့ရသည်။
ကာကွယ်နှိမ်နင်းခြင်း
အောက်ပါပိုးသတ်ဆေးတစ်မျိုးမျိုးကို ပိုးသတ်ဆေးဘူး၊ ပိုးသတ်ဆေးအိတ်ပါ အညွှန်းစာအတိုင်းအသုံးပြုပါ။
- ကာဘင်ဒါဇင် (Carbendazim)
- မန်ကိုဇက်ဘ် (Mancozeb)
၄။ ရွက်တွန့်ကွေး ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါ (Leaf Crinkle Disease: Leaf Curl Virus)
• အစောဆုံးရောဂါလက္ခဏာများသည် အနုဆုံးအရွက်များပေါ်တွင် အချို့ အလျားလိုက်ရွက်ကြောများပတ်လည် နှင့် အရွက်အနားသားအနီးရှိ ပဲကိုင်းများတွင် ခြောက်သွေ့နေသည်။
• အရွက်များသည် အနားသားမှ အောက်သို့ ကွေးနေသည်။
• အချို့အရွက်များ တွန့်လိမ်နေသည်။
• အရွက်အောက်ဘက်မျက်နှာပြင်တွင် ရွက်ရိုးအထိ ဆန့်ထွက်လာသော နီညိုရောင် အရောင်ပျက်ခြင်းကို ရွက် ကြောများတွင် တွေ့ရသည်။
• စိုက်ပြီး(၅)ပတ်အတွင်း ဤရောဂါလက္ခဏာပြသော ပဲပင်များသည် ပုမြဲပုနေကာ ထိုအပင်အများစုသည် တစ် ပတ် နှစ်ပတ်အတွင်း ထိပ်ပိုင်းခြောက်သွားခြင်းကြောင့် သေသွားကြသည်။
• အပင်ကြီးထွားမှုနောက်ပိုင်း ရောဂါကျသောပဲပင်များတွင် အရွက်များ ဆိုးဝါးစွာကောက်ကွေးတွန့်လိမ်မသွားဘဲ ရွက်ကြောတစ်လျှောက် မည်သည့်နေရာမဆို သိသာထင်ရှားသည့် ခြောက်သွေ့ခြင်းကိုတွေ့ရသည်။
• စိုက်ခင်းထဲကရောဂါသည် ပဲစေ့များ သို့မဟုတ် ရောဂါကျအရွက်များကို ရောဂါကင်းအရွက်များက ပွတ်တိုက်မိပါက ဖွံ့ဖြိုးလာသည်။
ကာကွယ်နှိမ်နင်းနည်း
• ကန်သင်းဘေးတွင် နှံစားပြောင်းစိုက်ပါ။
• တစ်ဧကလျှင် အဝါရောင်ကော်ထောင်ခြောက် (၅) ခုတပ်ဆင်ပါ။
• (၄၅) ရက်အထက်ကြီးသော ရောဂါကျအပင်များကို ဖယ်ရှားပါ။
• အောက်ပါပိုးသတ်ဆေးတစ်မျိုးမျိုးကို ပိုးသတ်ဆေးဘူး၊ ပိုးသတ်ဆေးအိတ်ပါ အညွှန်းစာအတိုင်းအသုံးပြုပါ။
- ဒိုင်မီသိုအိတ် (Dimethoate)
- အင်မီဒါကလိုပရစ်ဒ် (Imidacloprid)
- သိုင်ယာမက်သိုဇင် (Thiamethoxam)
- တမာဆီ (Neem oil)
ဒေါက်တာကိုကို (စိုက်ပျိုးရေး)