စပါးပင်စည်ပုပ်ရောဂါ

စပါးပင်စည်ပုပ်ရောဂါသည် Sclerotium oryzae ဟုခေါ်သော မှိုကြောင့်ဖြစ်သည်။ ဤရောဂါသည် စပါးပင်ပေါ်တွင် အနာပြောက်ဖြစ်ပေါ်ခြင်း၊ ဆန်ဖြူများဖြစ်ပေါ်ခြင်းနှင့် အဆန်မပြည့်ခြင်းများကို ဖြစ်စေသည်။

ဖြစ်ပွားသည့်အကြောင်းရင်းနှင့် ဖြစ်ပွားသည့်နေရာ

ရောဂါဖြစ်မှို၏ အပင်ကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်နိုင်သည့် အင်္ဂါဖြစ်သော စကယ်(လ)ရိုရှားအလုံးလေးများကို မြေကြီးအပေါ်ယံအလွှာ၌ တွေ့ရသည်။ ၎င်းတို့သည် လေသွေ့ခြောက်နေသောမြေကြီးအတွင်း၊ စိုထိုင်းနေသောမြေကြီးအတွင်းနှင့် ရေပိုက်မှကျသော ရေထဲတွင် အသက်ရှင်သန်နိုင်သည်။ မြေကြီးတွင်မြုပ်နေသော ကောက်ရိုးထဲတွင်လည်း အသက်ရှင်သန်နိုင်သည်။ သွင်းရေနှင့် မျောပါလာသော စကယ်(လ)ရိုရှားများသည် စပါးပင်များကိုတိုက်ခိုက်နိုင်သည်။ အပင်ယိုင်လဲခြင်းကြောင့် (သို့မဟုတ်) အင်းဆက်ထိုးဖေါက်စားသောက်ခြင်းကြောင့် အပင်ပေါ်တွင် ဒါဏ်ရာရှိနေပါက ရောဂါကျရောက်မှုနှုန်း မြင့်မားသည်။ စပါးနှံတွင်ရှိသော အစိုဓါတ်နှင့် ထည့်သွင်းသော နိုက်ထရိုဂျင်ဓါတ်မြေသြဇာတို့သည် ရောဂါတိုးတက်ဖြစ်ပေါ်မှုကို လွှမ်းမိုးသည်။

ရောဂါအမျိုးအမည်ခွဲခြားဖေါ်ထုတ်ခြင်း / လက်ခံပင်ပြလက္ခဏာ

• အပြင်ရွက်ဖုံးပေါ်တွင် ပုံသဏ္ဍန်မမှန်သော အမဲရောင် အနာပြောက်များကို ရေမျက်နှာပြင်နှင့်နီးသည့်နေရာ၌ တွေ့ရသည်။

• ရောဂါရင့်လာသည်နှင့်အမျှ အနာပြောက်များ ကျယ်ပြန့်လာသည်။

• ရောဂါကျနေသော စပါးပင်စည်ထဲတွင် သေးငယ်သောအဖြူရောင်နှင့် အမဲရောင်စကယ်(လ)ရိုရှားများစွာနှင့် မှိုမျှင်များကိုတွေ့ရသည်။

• ပင်စည်နှင့် ရွက်ဖုံးပုပ်ဆွေးပြီး ရောဂါကျစပါးပင်များသည် ယိုင်လဲခြင်း၊ အနှံများတွင်အဆန်မပြည့်ခြင်းနှင့် ဆန်ဖြူဖြစ်ခြင်းများကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

• ရောဂါပြင်းထန်စွာကျလျှင် ပင်ပွားများသေဆုံးနိုင်သည်။

ရောဂါ၏ အရေးကြီးမှု

စပါးခင်းတွင် ဤရောဂါကို အနှံထွက်ချိန်နှင့် အဆန်တည်စအချိန်များတွင် တွေ့နှိုင်သည်။ ၎င်းသည် နိုင်ငံများစွာတွင် ကြီးမားသောဆုံးရှုံးမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ဥပမာ - ဂျပန်နိုင်ငံတွင် စပါးစိုက်ဧရိယာ ဟက်တာပေါင်း ၅၁,၀၀၀ မှ ၁၂၂,၀၀၀ အထိ ဤရောဂါကျရောက်ခဲ့ရာ တစ်နှစ်ဆုံးရှုံးမှုမှာ ၁၆၀၀၀ မှ ၃၅၀၀၀ တန်အထိ ရှိကြောင်းသိရသည်။ ဗီယက်နမ်၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့တွင် ၃၀% မှ ၈၀% အထိဆုံးရှုံးမှုရှိကြောင်း သိရသည်။

ကာကွယ်နှိမ်နင်းနည်းများ

(၁) ရောဂါဒါဏ်ခံနိုင်ရည်ရှိသော မျိုးများစိုက်ပါ။ သက်ဆိုင်ရာ စိုက်ပျိုးရေးဦးစီးဋ္ဌာနရုံးများသို့ ဆက်သွယ်ပြီး မျိုးများစုံစမ်းပါ။

(၂) စပါးရိတ်သိမ်းပြီးလျှင် ရိုးပြတ်၊ ကောက်ရိုးနှင့် ပင်ကြွင်းပင်ကျန်များကို မီးရှိူ့ပါ။ (သို့မဟုတ်) ကောက်ရိုးကို မြေဆွေးပြုလုပ်ပါ။

(၃) မှို၏စကယ်(လ)ရိုရှားများ လျော့နည်းစေရန် လယ်ကွက်ကိုရေလွှမ်းပါ။

(၄) ဓါတ်မြေသြဇာ မျှတစွာကျွေးပါ။ အကြိမ်ကြိမ်ခွဲကျွေးပါ။ မြေကြီး ချဉ်-ငန်ဓါတ်(ပီအိတ်(ချ်))မြင့်လာစေရန် ပိုတက်နှင့် ထုံးကို နှုန်းထားမြှင့်ထည့်ပါ။

(၅) မှိုသတ်ဆေး ဖန်တင်ဟိုက်ဒရောက်ဆိုဒ်ကို ပင်ပွားကာလအလယ်တွင် ပက်ဖျန်းပါ။

(၆) ရောဂါဝင်စအချိန်တွင် သိုင်အိုဖန်နိတ်မီသိုင်းကို ပက်ဖျန်းပေးခြင်းသည် စပါးပင်စည်ပုပ်ရောဂါဖြစ်ပွားမှုကို လျော့နည်းစေသည်။

(၇) အခြားသော မှိုသတ်ဆေးများဖြစ်သည့် ဖယ်ရင်(မ)ဇုမ်း နှင့် ဗေလီဒါမိုင်စင်-အေ တို့သည်လည်း ဤရောဂါကို ထိရောက်စွာကာကွယ်နှိမ်နင်းနိုင်သည်။

ဒေါက်တာ ခင်နှင်းယု

Source; IRRI Rice Knowledge Bank

East West Seed Myanmar ကြော်ငြာ

မျိုးစေ့မမှန် ပင် မသန် ဆိုတဲ့စကားနဲ့ အညီ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူ ဦးကြီးတို့ အနေနဲ့ မဝယ်ခင် မစိုက်ခင် ဘာသီးနှံကို စိုက်မလဲ ဘယ်မျိုးကို ဝယ်မလဲဆိုတာက အဓိက စဥ်းစားရမယ့် အချက်ပါ...ရွေးချယ်မှု မှန်ကန်မှ အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းပြီး အရည်အသွေးမြင့်တဲ့ သီးနှံများ ရရှိမှာ ဖြစ်ပါတယ်...အပူပိုင်းဟင်းသီးဟင်းရွက် မျိုးစေ့ လောကမှာ ကမ္ဘာ့ အဆင့် (၁)အဖြစ် ရပ်တည်နေတဲ့ East-West Seed မြားနီမျိုးစေ့ကုမ္ပဏီကတော့ အရည်အသွေးအာမခံချက်အပြည့်ရှိတဲ့ ကုမ္ပဏီ တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်...မစိုက်ခင် မဝယ်ခင် မျိုးရွေးချယ်မှု မှန်ကန်စိတ်ချရအောင် မြားနီမျိုးစေ့ မှ အရည်အသွေးမြင့် အောက်ပါမျိုးများနဲ့ မိတ်ဆက်ပေးလိုက်ပါတယ်ဗျာ