မြန်မာအမည် - သစ်ကြံပိုး
အင်္ဂလိပ်အမည် - Ceylon Cinnamon
ပုံသဏ္ဌာန် -
အပင် - အမြဲစိမ်းလန်း၍ အနံ့ရှိသော အပင်ကြီးမျိုးဖြစ်သည်။ အပင်ရိုင်းသည် ပေ ၄၀ မှ ၆၀ အထိ မြင့်သည်။ အပင်ရိုင်းသည် ဝေဝေဆာဆာ ထွက်လေ့ရှိသည်။ နုသောအပိုင်းသည် ချောမွတ်၍ ပိုးသားကဲ့သို့ နူးညံ့သော အမွှေးများဖြင့် ဖုံးလွှမ်းနေသည်။
အရွက် - ရွက်ဆိုင်ထွက်သည်။ ဘဲဥပုံ၊ လုံစွပ်ပုံဖြစ်သည်။ ရွက်ရင်း ဝိုင်း၍ ရွက်ဖျားချွန်သည်။ ရွက်ပြားအပေါ်မျက်နှာပြင် ပြောင်ချောသည်။ အောက်မျက်နှာပြင် စိမ်းညိုရောင်ရှိသည်။ ရွက်ကြော ၃ – ၅ ခုရှိ၏ ။ ရွက်နုသည် ပန်းရောင်ရှိ၍ ကြာသော် အစိမ်းရင့်ရောင်သို့ ပြောင်းလဲသွား၏ ။ ပွင့်ညှာရှည်၍ ကိုင်းဖျားမှသော်လည်းကောင်း၊ ကြားဖူးမှ လည်းကောင်းပွင့်သည်။ အပွင့်သေးငယ်သည်။ အဝါဖျော့ဖျော့ရောင်ရှိ၍ စူးရှသော အနံ့ရှိ၏ ။ ပွင့်ဖတ် ခေါင်းလောင်းပုံ ဖြစ်သည်။ တပို့တွဲ၊ တပေါင်းတွင် ပွင့်သည်။ သေးငယ်သည်။ ညိုရောင်သမ်းသော အနီရောင်ရှိသည်။ ရှည်မျောမျောပုံသဏ္ဌာန်ဖြစ်၍ ၂ လက်မ ၃လက်မခန့်ရှည်သည်။ အသီးမှ အဆီထုတ်ယူ ရရှိ၏ ။ နယုန်လမှ သီတင်းကျွတ်လအတွင်း အသီးရင့်သည်။
အခေါက် - အလွန်အဖိုးတန်၏ ။ မွေးကြိုင်သည့် သတ္တိရှိသည်။ ၎င်းအခေါက်မှ အသီးရရှိသည်။ အခေါက်ခါး၏ ။
ပေါက်ရောက်သည့်ဒေသ။ ။ တနင်္သာရီ၊ ချင်းတွင်း အထက်ပိုင်း၊ ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း၊ ဗန်းမော်၊ ရခိုင်ပြည်နယ်တို့တွင် ပေါက်ရောက်သည်။ မြေနှင့် ရာသီဥတုကို အလွန်ရွေးချယ်သည်။ မိုးရေချိန် ၈၀ လက်မထက် မနည်းသော အပူပိုင်း ရာသီဥတုမျိုးတွင် စိုက်ပျိုးဖြစ်ထွန်းသည်။
ပေါက်ရောက်ပုံ။ ။ စိုက်ပျိုးပင်ဖြစ်သည်။
စိုက်ပျိုးပုံ -
(က) မြေအမျိုးအစား။ ။နုန်းတင်မြေနုမျိုးသည် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။ ဂဝံဆန်သောမြေတွင် စိုက်ပျိုးနိုင်သော်လည်း သဲနုမြေလောက် အရည်အချင်း မကောင်းပေ။
(ခ) စိုက်ပျိုးခြင်း။ ။ အပင်ကြီးသည်အထိ ထားမည်ဆိုပါက တစ်ပင်နှင့်တစ်ပင် ၁၅ပေ ၂၀ပေ အကွာထား၍ စိုက်ရမည်။ အပင်ငယ်တွင် ခုတ်ယူလိုပါက မြေကို အချင်း ၄ပေရှိ စက်ဝိုင်းပုံဖော်ပြီး တစ်စေ့နှင့်တစ်စေ့ ၈ လက်မကွာထား၍ ပတ်လည်စိုက်သွားရမည်။ စက်ဝိုင်းတစ်ခုနှင့်တစ်ခု ဗဟိုချင်း ၁၀ ပေအကွာ ထားသင့်သည်။ အစေ့ကိုစိုက်မည့်အစား အကိုင်းကို အမြစ်ဖော်၍လည်း စိုက်နိုင်သည်။ အစေ့မှ အညှောက်ပေါက်ရန် သုံးပတ်ကြာသည်။
(ဂ) ပြုစုခြင်း။ ။ အပင်ငယ်များနေရာတွင် ဂရုစိုက်၍ အစားထိုးစိုက်ရမည်။ ပေါင်းပင်များ အမြဲရှင်းနေစေပြီး ရေကို လိုသလို သွင်းလောင်းပေးရန်လိုသည်။
(ဃ) စုဆောင်းရယူခြင်း
၁။ ရိတ်သိမ်းခြင်း။ ။အပင်ကို ကြီးသည်အထိထားပါက အမြင့်ပေ ၃၀ မှ ၅၀ ပေအထိထား၍ အပင်ငယ်တွင် အခေါက်ခွာလိုက ၂ နှစ်သားအရွယ် ၆-၈ ပေ အမြင့်တွင် ခုတ်ယူ၍ အခေါက်ခွာယူ နိုင်သည်။ အခေါက်ခွာရာတွင် ကဆုန်လမှ ဝါခေါင်လတွင် တစ်ကြိမ်၊ သီတင်းကျွတ်မှ တန်ဆောင်မုန်းလတွင် တစ်ကြိမ်၊ ပင်ခြေ လက်လေးသစ်ခန့်ချန်၍ ခုတ်သိမ်းရသည်။ ၎င်းငုတ်မှ ဘေးတက်များ ပြန်ထွက်နိုင်သည်။ ပင်စည်ကို ခုတ်ယူပြီးနောက် အရွက်များကို ဖယ်ရှား၍ ပင်စည်အလျားလိုက်၊ ဓားဦးချွန်နှင့် အောက်သို့ထိုးချလိုက်ပြီး ဓားထိပ်ချွန်နှင့် အခေါက်ကို လှန်ခွဲရသည်။
၂။ ပြုပြင်ခြင်း။ ။ ခွာရသော အခေါက်များကို စုပုံပြီး ဂုံနီအိတ်ဖြင့် အလုံဖုံး၍ ချွေးပြန်အောင် တစ်ည သိပ်ထားရသည်။ နောက်နေ့တွင် အခေါက်ပေါ်ရှိ အပွေးများကို ဓားနှင့်ခြစ်ပစ်ပြီး အရိပ်ထဲတွင် ၁၂ ရက်ခန့် အခြောက်ထားခြင်းဖြင့် အခေါက်များ အလိမ်လိုက်ဖြစ်လာသည်။ ထိုအချိန်တွင် ညိုဝါရောင်ပြောင်းသွားသည်။ သစ်ကြံပိုးအဆီကို အခေါက်နှင့်အရွက်များမှ ထုတ်ယူနိုင်သည်။
အသုံးပြုသည့်အစိတ်အပိုင်း။ ။ အခေါက်၊ အဆီ။
အာနိသင်။ ။ မြန်မာဆေးကျမ်းများအလိုအရ သစ်ကြံပိုးအခေါက်သည် ခါး၏ ၊ မွှေး၏ ၊ လေ ၊ သည်းခြေ ၊ ရေငတ်ခြင်း၊ လည်ချောင်းရောင်ခြင်း၊ ပူလောင်ခြင်း၊ ဝမ်းသွားခြင်းနှင့် နှလုံးရောဂါများကို ပျောက်စေနိုင်၏ ။ အဆီသည် သွေးလေတို့ကို ငြိမ်းစေ၏ ။ အကိုက်အခဲနှင့် ရောင်တင်းခြင်း၊ နှုတ်မမြိန်ခြင်း၊ အော့အန်ခြင်း၊ သွေးယိုစီးခြင်းကို နိုင်သည်။
အသုံးပြုပုံ -
အခေါက် -
၁။ လေ၊ သည်းခြေနာ၊ ဝမ်းသွားရောဂါ၊ သွေး၊ ချွေးထွက်လွန်ခြင်းတို့ကို အထူးသဖြင့် နိုင်၏ ။
၂။ အခေါက်မှုန့်ကို ရှားစေးနှင့် ဆတူသောက်ပါက ဝမ်းသွားခြင်း ပျောက်၏ ။
၃။ တုပ်ကွေးရောဂါ၊ ချောင်းဆိုးရောဂါ၊ သုတ်ခန်းခြောက်ခြင်း၊ သွေးဝမ်း၊ ပိတ်ဝမ်းကိုက်ခြင်းတို့တွင် အခေါက်ကို သွေး၍ အခြားဆေးတို့နှင့် ဖက်စပ်တိုက်နိုင်သည်။
၄။ ဟင်းလျာများချုတ်ပြုတ်ရာ၌ သစ်ကြံပိုးအခေါက်ကို ထည့်ချက်လျှင် အစာကြေ၏ ။
၅။ သစ်ကြံပိုးအခေါက်၌ အခံဓါတ်ခေါ် (tannin)ပါသဖြင့် ဝမ်းပျက်ရောဂါနှင့် ဝမ်းတွင်းသွေးယိုစီးသော ရောဂါများ၌ သုံးနိုင်၏ ။
၆။ ဝမ်းတွင်း၌ ပူစေသောကြောင့် အော့အန်ခြင်းနှင့် ပင်လယ်လှိုင်း မမူးစေရန်အတွက်လည်း သုံး၏ ။
၇။ အခေါက်ကို ပြုတ်၍သောက်လျှင် ဝမ်းကိုက်ရောဂါ ပျောက်၏ ။
၈။ သွေးကိုအားပေးသောကြောင့် White Blood Corpuscles ခေါ် သွေးကောင်းတွင် ပါဝင်သည့် အဖြူသွေးကို တိုးပွားစေသဖြင့် အဆုတ်နာရောဂါကုဆေးအဖြစ် ဖော်စပ်သုံးသည်။
အဆီ -
၁။ အဆီကို သွားကိုက်ရာတွင် သိပ်ပေးပါက ပျောက်၏ ။
၂။ နားအူ၊ နားလေထွက်ခြင်းများဖြစ်ပါက ၎င်းဆီကို ခတ်ပေးလျှင် ပျောက်ကင်း၏ ။
၃။ ဝမ်းတွင်း လေပွသော် အဆီ ၂-၄ စက်အထိ သောက်လျှင် ပျောက်၏ ။
၄။ တိုက်ဖိုက် (Typhoid) ရောဂါဖြစ်သော် အဆီ ၂စက်ခန့် တစ်နေ့နှစ်ကြိမ် သို့မဟုတ် ၃ကြိမ်ခန့် သောက်ရ၏ ။
ကိုးကား - မြန်မာ့ဆေးဝါးပင်များ
CPP Fertilizer Company ကြော်ငြာ
ဟာမိုဇင်းပလပ်(စ်)
ဟော့(ပ်)ရိုး(လ်)
ကောင်စယ်
အီမီဒါနေး(လ်)
ပေါ်စီလန်