ငါးဖယ်အောင်းခေါ် ငါးဖမ်းမငါးများသည် ငါးသိုင်းမျိုးတွင် ပါဝင်ပြီး ငါးအလတ်စားမျိုးဖြစ်သည်။ ကိုယ်ထည်မှာ ခပ်ပြားပြားရှိပြီး ဦးခေါင်းမှလွဲ၍ တစ်ကိုယ်လုံးတွင် အဖြူရောင်အကြေးများဖြင့် ဖုံးလျက်ရှိသည်။ ကျောရိုးဆူးတောင်မှာ (၁) ခုတည်းသာရှိသည်။ နှာတံတွင် အပေါက်ကလေးများရှိသည်။ ကျောခုံး၍ အမြီးခွရှည်သော ငွေရောင်ငါးတစ်မျိုးဖြစ်သည်။ ထိုငါးမျိုးကို ငါးပိကောင်ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် ငါးဖမ်းမ/ငါးဖယ်အောင်း မျိုးစိတ်(၃)မျိုးရှိသည်ဟု သိရသည်။ ထို(၃)မျိုးအနက် မျိုးစိတ် (၂) မျိုးဖြစ်သည့် Osteobrama belangeri နှင့် Osteobrama cunma မျိုးစိတ်မှာ ရှားပါးစပြုနေပြီဟု IUCN စာရင်းတွင် လေ့လာတွေ့ရှိရပါသည်။
ယခု မြန်မာနိုင်ငံတွင် တွေ့ရများသည့် ငါးဖမ်းမမျိုးစိတ်မှာ Osteobrama feae ဖြစ်သည်ဟု သိရပါသည်။ နောက်ထပ် ငါးဖမ်းမမျိုးစိတ်တစ်မျိုးဖြစ်သည့် Osteobrama cotio ကို မြန်မာနိုင်ငံတွင် တွေ့ရှိနေရသည်ဟု ပညာရှင်များက ဆိုကြသည်။
ငါးဖမ်းမခေါ် ငါးဖယ်အောင်းငါးမှာ လူကြိုက်များလှသည်။ အများအားဖြင့် ထိုငါးကို ငါးပိကောင် ပြုလုပ်ကြပြီး ' ငါးဖမ်းမ ခေါ် ငါးဖယ်အောင်း ငါးပိကောင်' မှာ နာမည်ကြီးသည်။ ပြုလုပ်နည်းကို တင်ပြပေးပါမည်။
'ငါးဖမ်းမ ခေါ် ငါးဖယ်အောင်းငါးပိကောင်'ပြုလုပ်နည်း
(၁) ပထမဦးစွာ ငါးဖမ်းမ၏ ဗိုက်ထဲမှ ကလီစာများကို အကုန်ထုတ်ကာ ဆေးကြောသန့်စင်ပြီးပါက ခွဲထားသော ငါးဗိုက်ထဲသို့ ဆားအပြည့် သိပ်ရပါမည်။
(၂) ပြီးလျှင် အိုးတစ်လုံးထဲသို့ ဆားသိပ်ထားသောငါးများကို ဖိသိပ်ပြီး တစ်ညအိပ်ထားပါ။
(၃) နောက်တစ်နေ့မနက်ရောက်ပါက အိုးထဲမှငါးများကို ပြန်ထုတ်ပြီး နေတနေလောက်ပြရပါမည်။ (နေတနေထက် ပိုမပြရပါ။ ငါးခြောက်ဖြစ်သွားမှာစိုး၍ ဖြစ်သည်။ )
(၄) နေတနေပြပြီးပါက ငါးကို အိုးထဲပြန်ထည့်ပြီး သိပ်ထားရပါမည်။ နောက်နှစ်ရက်နေလျှင် ငါးပိကောင်ဖြစ်ပါမည်။
(၅) ကြော်စားတော့မည်ဆိုလျှင် ငါးပိကောင်ကို ရေဆေးပြီးမှသာ ကြော်ရပါမည်။
ငါးဖမ်းမငါးပိကောင်၏အသက်မှာ အရေခွံဖြစ်ပြီး ကြော်လိုက်သည်နှင့် အရေခွံလေးမှာ ရဲတက်လာပါသည်။ အရေခွံကြွပ်ကြွပ် ငါးဖမ်းမငါးပိကောင်ကြော်ကို ထမင်းပူပူ ငရုတ်သီးတောင့်ကြော်ဖြင့် တွဲဖက်စားသုံးကြပါသည်။အလိုက်ဖက်ဆုံးဟင်းချိုမှာ ပဲနီလေးဟင်းချိုဖြစ်ည်။
ထို့အပြင် ငါးဖမ်းမငါးပိကောင်ကြော် (သို့) ကင်ထားသော ငါးပိကောင်ကို သံပရာရည်ညှစ်ပြီး စားပါကလည်း အရသာထူးလှပေသည်။ ထို့ကြောင့်လည်း ငါးဖမ်းမငါးပိကောင်ကြော် (သို့) ကင်ထားသော ငါးပိကောင်ကို ထမင်းပူပူ ဆီဆမ်းပြီး စား၍ဖြစ်စေ၊ ထမင်းကို ရေဆမ်းပြီး ငါးကြော်ဖြင့်စား၍ဖြစ်စေ၊ ကောက်ညှင်းပေါင်းနှင့် ငါးကြော်ကို တွဲဖက်ပြီး စား၍ဖြစ်စေ အရသာမှာ ကောင်းမွန်ထူးခြားပါပေသည်။
ငါးဖမ်းမ ခေါ် ငါးဖယ်အောင်းငါးမှာ ဈေးကွက်တွင်နေရာရနေသော ငါးတစ်မျိူးဖြစ်ပြီး လူကြိုက်များကြောင်း သိရပါသည်။
ပင်လယ်ပြာ (ငါးဦးစီး)