သိုး၊ ဆိတ်များတွင် အဖြစ်များသော လေပွရောဂါကို ကာကွယ်ကုသနည်း

ကျွဲ၊ နွား၊ သိုး၊ ဆိတ်အပါအဝင် စားမြုံ့ပြန်သတ္တဝါများတွင် အစာအိမ် ၄ ခု ရှိကြသည်။ 

ထိုအစာအိမ် ၄ ခုအနက် ရူမင်(rumen)အစာအိမ်ဟု အမည်တွင်သော အစာအိမ်မှာ အကြီးဆုံးဖြစ်ပြီး အစာအိမ်ထုထည်အားလုံး၏ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်း ရှိကြသည်။ 

ထိုရူမင်အစာအိမ်အတွင်းရှိ ဓာတ်ငွေ့များ ပုံမှန်အတိုင်း လေပြန်မတက်နိုင်ခြင်းကို လေပွခြင်း(Bloat)ဟု ဆိုလိုပါသည်။ 

ရောဂါဖြစ်ပွားရသည့် အကြောင်းရင်းများမှာ -

သိုး၊ ဆိတ်များ လေပွရောဂါဖြစ်ရသည့် အကြောင်းရင်း (၂)မျိုး ရှိနိုင်သည်။

၁။ ပထမတစ်ခုမှာ အစာရေမျိုတွင် အရာဝတ္ထုတစ်ခုခု ပိတ်ဆို့မှုကြောင့်ဖြစ်သည်။

၂။ ဒုတိယတစ်ခုမှာ သိုး၊ ဆိတ်တို့၏ ရူမင်အစာအိမ်အတွင်း အမြှုပ်များဖြစ်ပေါ်လာမှုကြောင့် ဓာတ်ငွေ့များပြင်ပသို့ မထွက်ရှိနိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။

အမြှုပ်များသည် ရူမင်အစာအိမ်အကန့် ရှိ အစာချေအဏုဇီဝပိုးများနှင့် မရင်းနှီးသော အစားအသောက်အသစ်များ(အထူးသဖြင့်- အရွက်နုများ)နှင့် အစာနုများအား လိုသည်ထက်ပို၍ စားသောက်မှုကြောင့်ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ 

အဆိုပါ လေပွရောဂါသည် ကူးစက်ရောဂါမဟုတ်သောကြောင့် တိရစ္ဆာန်တစ်ကောင်နှင့်တစ်ကောင် မကူးစက်နိုင်ပါ။

ရောဂါလက္ခဏာများမှာ -

- ခန္ဓာကိုယ်ဘယ်ဖက်ခြမ်းတွင် ဝမ်းဗိုက်တင်းကားထွက်လာသည်ကို တွေ့နိုင်ပါသည်။

- တိရစ္ဆာန်သည် သက်သောင့်သက်သာ မရှိဘဲ အသက်ရှူရခက်ခဲသည်ကိုလည်း တွေ့ရနိုင်သည်။

ကာကွယ်ခြင်း

- အစာသစ်တစ်မျိုးမျိုးကို ကျွေးပါက ဖြည်းဖြည်းနှင့် နည်းနည်းချင်း တိုးကျွေးသွားရပါမည်။

ကုသမှုအနေဖြင့် -

- ပိတ်ဆို့မှုကြောင့်လေပွပါက အစာရေမျိုအတွင်းသို့ ရာဘာပိုက်ဖြင့် ထိုး၍ ပိတ်ဆို့နေသောအရာကို ရူမင်အစာအိမ်အတွင်းသို့ ထိုးချရပါမည်။

- အမြှုပ်ကြောင့်ဖြစ်သော လေပွခြင်းကို ဆီတိုက်၍ သက်သာအောင် ဆောင်ရွက်နိုင်ပါသည်။

- အခြေအနေအရမ်းဆိုးပြီး အရေးပေါ်အခြေအနေဖြစ်ပါက ဝဲဖက်ဝမ်းဗိုက်နံရံရှိ Paralumbar fossa အား ဖောက်ပစ်ရန် လိုအပ်နိုင်ပါသည်။

- သို့သော် ထိုသို့ဖောက်ပါက နောက်ပိုင်းတွင် ဆေးဝါးကုသမှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ်ရန်လိုအပ်ပါလိမ့်မည်။

ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုအနေဖြင့်-

အဓိကနည်းလမ်း ၂ သွယ်ရှိပါသည်။

- ပထမနည်းလမ်းမှာ တိရစ္ဆာန်များအား ရောဂါဖြစ်စေသော အဏုဇီဝပိုးမွှားများနှင့် ထိတွေ့မှုကို လျှော့ချပေးခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ ထိုသို့လျှော့ချနိုင်ရန်အတွက် သန့်ရှင်းရေးနှင့် ဇီဝလုံခြုံ မှုအား အလေးပေးသည့် ကောင်းမွန်သောစီမံခန့်ခွဲမှု ရရှိရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်ပါသည်။

- ဒုတိယနည်းလမ်းမှာ တိရစ္ဆာန်များ၏ရောဂါဒဏ် ခံနိုင်ရည်အား မြှင့်တင်ပေးရန်ဖြစ်ပါသည်။ ထိုသို့ ရောဂါဒဏ်ခံနိုင်ရည် မြင့်တက်လာစေရန်အတွက် ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံခြင်းနှင့် အာဟာရပြည့်ဝသော အစားအစာများကျွေးမွေးခြင်း၊တိရစ္ဆာန်များအား ဒဏ်(Stress)လျော့နည်းအောင်ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းတို့ကို တွဲဖက်ဆောင်ရွက်ပေးရမည် ဖြစ်ပါသည်။ 

- ဒဏ်ဟုဆိုရာတွင် စိုစွတ်လွန်းခြင်း၊ ပူလွန်းအေးလွန်းခြင်း၊ အစာလုံလောက်စွာ မကျွေးမွေးခြင်း၊ ခြံကျပ်လွန်းခြင်း၊ ရေလုံလောက်စွာ မသောက်ရခြင်းအပြင် အခြားအချက်များစွာ ပါဝင်ပါသည်။

အထက်ဖော်ပြပါအချက်များကို ဂရုပြုဆောင်ရွက်ပေးခြင်းဖြင့် ရောဂါကျရောက်မှု အတော်များများကို လျှော့ချနိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ 

ထိုသို့ ကြိုတင်ပြုပြင်ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းသည် ရောဂါဖြစ်မှ ကုသခြင်းထက် ပိုမိုထိရောက်ပါသည်။

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။