သိုးဆိတ်တို့တွင်ဖြစ်တတ်သောပါးစပ်အနာရောဂါ ကာကွယ်ကုသနည်း

သိုးဆိတ်တို့တွင် အဓိကဖြစ်ပွားလေ့ရှိသော ပါးစပ်အနာရောဂါ ( sore mouth )သည် ဗိုင်းရပ်ပိုးတစ်မျိုး ( poxvirus ) ကြောင့်ဖြစ်ပွားရခြင်းဖြစ်ပြီး အလွန်ကူးစက်မြန်သောရောဂါဖြစ်သည်။ scabby mouth, contagious ecthyma ဟုလည်းခေါ်ဝေါ်ကြပြီး အခြားစားမြုံ့ပြန်သတ္တဝါတို့တွင်လည်း ရံဖန်ရံခါဖြစ်ပွားပါသည်။

ထို့အပြင်လူသို့ပင် ကူးစက်နိုင်စွမ်းရှိသည်ဟု CDC ( center of disease control ) က သတိပေးထားသောအရေးကြီးရောဂါဖြစ်သည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံပေါင်းများစွာ ပျံ့နှံ့ဖြစ်ပွားလျက်ရှိပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင်လည်း အထက်ပိုင်းရော အောက်ပိုင်းပါဖြစ်ပွားလျက်ရှိကြောင်း သိရပါသည်။

Sore mouth ရောဂါလက္ခဏာများ

♣ အနာများကို နှုတ်ခမ်း၊ မေးဖျား၊ ပါးစပ်တို့တွင် တွေ့ရခြင်း။

♣ အချို့တွင် သွားဖုံး၊ မျက်နှာ၊ နားရွက်၊ ကပ်ပယ်အိတ်၊ မအင်္ဂါစပ်၊ လည်ပင်း၊ နံဘေးတို့တွင်လည်းအနာဖြစ်တတ်။

♣ စတင်ဖြစ်စတွင် ရည်ကြည်အိတ်ဖြစ်ပေါ်လာပြီး နောက်ကြီးလာကာ ဝဲနှင်းခူစွဲသကဲ့သို မာမာထူထူအနာဖေးဖြစ်။

♣ ဆိတ်ငယ် သိုးငယ်မှာဖြစ်လျှင် အမေနို့စို့သောအခါ အမေ၏နို့တံ၊ နို့အုံတို့သို့ ကူးစက်ခြင်းလည်း ရှိသည်။

♣ နို့အုံတွင်ရောဂါရှိသောအမေသည် ကလေးကို ကောင်းစွာနို့မတိုက်သောကြောင့် ကလေးငယ် အားပြတ်သေဆုံးခြင်း ကြုံရနိုင်သည်။

♣ အများအားဖြင့် အနာသည် ၁ လခန့်ကြာလျှင်ပျောက်ကင်းသွားပါသည်။ သို့သော် နောက်ဆက်တွဲ ဘက်တီးရီးယားပိုး ဝင်ရောက်ခံရပါက အနာပိုမိုဆိုးဝါးနိုင်သည်။

ရောဂါကူးစက်ပုံ

( Poxvirus ) ဗိုင်းရပ်ပိုးသည် ရာသီဥတုဒဏ်ခံနိုင်ပြီး သိုး၊ ဆိတ် တို့၏ ခန္ဓာကိုယ်ပြင်တွင်ပင် အသက်ရှင်သန်နိုင်စွမ်းရှိသည်။ သို့အတွက်ရောဂါဖြစ်ဖူးသောတိရစ္ဆာန်နေထိုင်ကျက်စားသောနေရာများ ( စားကျက်၊ အိပ်ရာ၊ နို့ညှစ်စက်များမှတဆင့် ဗိုင်းရပ်ပိုးကူးစက်တတ်။
ရောဂါဖြစ်သော ကလေးပါးစပ်မှ နို့တိုက်အမေသို့၄င်း
တစ်ခြံတည်းအတူနေ ဤရောဂါရှိ တိရစ္ဆာန်မှ၄င်း ကူးစက်သည်။ အထူးသဖြင့် စူးပါသောနွယ်ပင်၊(ထိကရုံး) ချုံပုတ် ၊သစ်ကိုင်း( မိုနံပင်၊ဇီးကိုင်း၊)တို့စားရာမှ ပါးစပ်အပေါက်၊အပြဲတို့မှ တဆင့်ဗိုင်းရပ်ပိုးဝင်လွယ်သည်။
Boar ဆိတ်မျိုးသည် ပို၍ ရောဂါဖြစ်လွယ်သည်။

ရောဂါကာကွယ်ကုသနည်း

ဤရောဂါဖြစ်သော်လည်း မပြင်းထံပါက အထူးဆေးဝါးကုသမှုမပေးပဲပျောက်ကင်းနိုင်သည်။
သို့သော် ပါးစပ်အနာကြောင့်အစားအသောက်ပျက်တတ်ရာ အစာနုကူညီကျွေးပေးခြင်းဖြင့် ရောဂါဒဏ်ခံစားရမှု သက်သာစေသည်။
အနာရင်းပါက ( secondary bacteria infection ) ပဋိဇီဝဆေး ( gentamycin,streptomycin, oxytetracycline ) များထိုးကာ ကုသနိုင်သည်။
အနာကို neomycin ointment ဆေးဖြင့်လည်းသုတ်လိမ်းပေးခြင်းဖြင့်အနာသက်သာစေသည်။
စူးရှိသောအပင်များစားသုံးစေခြင်းမှ ကာကွယ်သင့်သည်။
နို့စို့ သိုး၊ ဆိတ်ငယ်များကို မိခင်နို့အုံအနာကြောင့် နို့မတိုက်ပါက နို့ပုလင်းဖြင့်တိုက်ကျွေးခြင်း၊ အစာနုစားအောင်ဆောင်ရွက်ပေးခြင်း ပြုလုပ်သင့်သည်။
သိုး၊ ဆိတ်အသစ်ဝယ်လာတိုင်း ကူးစက်ရောမပြန့်ပွားစေရန် ၂ ပတ်ခန့်သီးခြားထားပြီးမှ အခြားသိုး၊ ဆိတ် များဖြင့်အတူထားသင့်သည်။

Sore mouth ကာကွယ်ဆေးရှိပါသလား

အခြားနိုင်ငံများတွင်ကာကွယ်ဆေးရှိပါသည်။ သို့သော်ပိုးရှင်ကာကွယ်ဆေးဖြစ်သောကြောင့် သုံးစွဲမှု ချွတ်ချော်လျှင် ပိုးပိုမိုပြန့်ပွားနိုင်သကဲ့သို့ လူသို့လည်းကူးစက်နိုင်သည်။
ကာကွယ်ဆေးထိုးခြင်းကိုမူ တိရစ္ဆာန်ဆေးကုဆရာဝန်ဖြင့်သာ ဆောင်ရွက်သင့်သည်။

Dr.ညွန့်ရွှေ ( မွေးမြူဆေးကု )

Reference: 1.Pennsylvania Department of Health , March 20, 2013.

2.JM Luginbuhl (Extension Specialist ) , Controlling Sore Mouth in Meat Goats. Sep16,2015.

3. Orf Virus ( Sore Mouth ) ( Center of Disease Control and Prevention ) May 11, 2015.

ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှ ကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။

East West Seed Myanmar ကြော်ငြာ

မျိုးစေ့မမှန် ပင် မသန် ဆိုတဲ့စကားနဲ့ အညီ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူ ဦးကြီးတို့ အနေနဲ့ မဝယ်ခင် မစိုက်ခင် ဘာသီးနှံကို စိုက်မလဲ ဘယ်မျိုးကို ဝယ်မလဲဆိုတာက အဓိက စဥ်းစားရမယ့် အချက်ပါ...ရွေးချယ်မှု မှန်ကန်မှ အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းပြီး အရည်အသွေးမြင့်တဲ့ သီးနှံများ ရရှိမှာ ဖြစ်ပါတယ်...အပူပိုင်းဟင်းသီးဟင်းရွက် မျိုးစေ့ လောကမှာ ကမ္ဘာ့ အဆင့် (၁)အဖြစ် ရပ်တည်နေတဲ့ East-West Seed မြားနီမျိုးစေ့ကုမ္ပဏီကတော့ အရည်အသွေးအာမခံချက်အပြည့်ရှိတဲ့ ကုမ္ပဏီ တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်...မစိုက်ခင် မဝယ်ခင် မျိုးရွေးချယ်မှု မှန်ကန်စိတ်ချရအောင် မြားနီမျိုးစေ့ မှ အရည်အသွေးမြင့် အောက်ပါမျိုးများနဲ့ မိတ်ဆက်ပေးလိုက်ပါတယ်ဗျာ