သခွားသီးများ၏ ခါးသွားတတ်ခြင်း ပြဿနာ

ခါးနေသော သခွားသီးများကို စိုက်ပျိုးသူများနှင့် စားသုံးသူများ တခါတရံ ကြုံတွေ့ဖူး စားမိဖူးကြမည် ထင်ပါသည်။ များသောအားဖြင့် အသီးများ ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ ခါးသွားတတ်ခြင်းကို အခြားအသီးများထက် ဗူး၊ ဖရုံ၊ သခွားမျိုးရင်းဝင် အပင်များ (Cucurbitaceae Family) တွင် ပို၍ တွေ့ရတတ်ပါသည်။

ကျွန်တော်တို့ မြန်မာများကတော့ ထိုသို့ ခါးနေသော သခွားသီးများကို “မြွေကျော်သီး” များဟု သိနားလည်ထားကြပါသည်။ မည်သူက မည်သို့ စတင်တွေ့ရှိခေါ်ဝေါ်သတ်မှတ်ယူဆ သုံးစွဲခဲ့သည် မသိပါ။ မြွေကျော်သွားသောအပင်မှ အသီးများ အမှန်တကယ် ခါးသွားတတ်သလား ဆိုသည်မှာ စိတ်ဝင်စားစရာတစ်ခုပင်ဖြစ်ပါသည်။ မြွေကျော်သီးမို့ ခါးသွားတတ်ခြင်းသည် မဖြစ်နိုင်ဟု ပြောဖို့လည်း ခက်ပါသည်။ ခါးသွားသောအသီးများကို မြွေကျော်သီးများလို့ တင်စားခေါ်ဝေါ် သုံးစွဲတာလည်း ဖြစ်ကောင်း ဖြစ်နိုင်ပါသည်။

သခွားသီးများ ခါးသွားတတ်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ တွေ့ရှိချက် ယူဆချက်များလည်း များစွာတွေ့ရသော်လည်း အသီးများခါးသွားတတ်ခြင်း၏ ဇစ်မြစ်ကို သိပ္ပံပညာရှင်များ လည်း အတိအကျ အတည်မပြုနိုင်သေးပေ။ အသီးများခါးသွားတတ်ခြင်းသည် ဗူး၊ ဖရုံ၊ သခွားမျိုးရင်းဝင်းအပင်များတွင် သဘာဝအလျောက်ဖြစ်ပေါ်လာတတ်သော Cucurbitacins (Terpenoid compounds) ဒြပ်ပေါင်းနှစ်မျိုးဖြစ်သည့် Cucurbitacin B နှင့် Cucurbitacin C ကြောင့်ဖြစ်သည့်ဟု Rymal et al (၁၉၈၄) နှင့် Richard Jauron (၂၀၀၆) တို့မှ ဖော်ပြထားသည်ကို တွေ့ရသည်။ ၎င်း Cucurbitacin ဒြပ်ပေါင်းကို ပိုးမွှားရောဂါများ ကျရောက်မှု ခုခံနိုင်ရန် သခွားပင်များမှ ထုတ်ပေးသည်ဟု ဆိုသည်။ Cucurbitacin ထုတ်လုပ်မှုကို အခါးဓာတ်ကိုဖြစ်စေသော ဗီဇများမှ ထိန်းချုပ်ထားပြီး ရာသီဥတုလွှမ်းမှုနှင့် များစွာ ဆက်စပ်နေကြောင်းလည်း တွေ့ရသည်။ သုတေသီများ တွေ့ရှိထားကြသည်မှာ Elaterase ခေါ် အင်ဇိုင်းတစ်မျိုးမှ အခါးဓာတ်ဖြစ်စေသော Cucurbitacin ကို အခါးဓာတ် မဖြစ်ပေါ်စေသော ဒြပ်ပေါင်းများသို့ ပြောင်းပေးခြင်းဖြစ်သည်။

အေးသော ရာသီဥတုတွင် သခွားပင်များသည် elaterase အင်ဇိုင်းထုတ်လွှတ်မှုကို နည်းပါးပြီး အခါးဓာတ်ဖြစ်စေသော Cucurbitacin ဖြစ်ပေါ်မှု ပို၍ များတတ်သည်။ များသောအားဖြင့် Cucurbitacin ဒြပ်ပေါင်းသည် အပင်၏ အစိတ်အပိုင်း အားလုံးတွင် ဖြစ်ပေါ်နိုင်သော်လည်း အမြစ်များတွင် ပါဝင်မှု အများဆုံး ဖြစ်နေတတ်သည်။ Cucurbitacin ဒြပ်ပေါင်းသည် အပိုင်း၏ ပင်ပိုင်းဆိုင်ရာကြီးထွားမှုအစိတ်အပိုင်းများမှ အသီးထဲသို့ ပြန့်နှံ့သွားသည်ဟု ယူဆချက်များလည်း တွေ့ရသည်။ Cucurbitacin ပါဝင်မှုရာခိုင်နှုန်း များလေလေ အသီး၏ အခါးဓာတ် ပိုများလေလေဖြစ်သည်။ အသီးတစ်လုံး၏ အစိတ်အပိုင်းတွင်တောင်မှ တချို့ သုတေသီက အသီး၏ အလယ်ပိုင်းတွင် ပို၍ ခါးတတ်သည်ဟု ယူဆပြီး တချို့သုတေသီများက အသီး၏ အညှာဘက် အဖျားပိုင်းနှင့် အခွံ၏ အောက်ဘက်ပိုင်းတို့တွင် အခါးဓာတ်ပိုများသည်ဟု ဆိုသည်။

အသီးများ ခါးသွားတတ်ခြင်းသည် အပင်များ မျိုးစပ် မျိုးစေ့ ထုတ်လုပ်ချိန်အတွင်း အခါးမျိုးရိုင်းများ (Bitter-fruited wild types) ဖြင့် မမျှော်လင့်ဘဲ မျိုးစပ်သွားခြင်း (Chance Outcross) မှ ထွက်ပေါ်လာခြင်းလည်း ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်ဟု ယူဆသည်လည်း တွေ့ရသည်။ တချို့ကလည်း မျိုးထွန်းခြင်း (Mutation) နှင့် မျိုးဗီဇပြောင်းလဲမှု (Genetic Change) တို့ကြောင့်ဟုလည်း ယူဆကြသည်ကို တွေ့ရပြန်သည်။

သခွားသီးများ ခါးသွားတတ်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ အခြားယူဆချက်များထဲမှ ယူဆချက်တစ်ခုမှာ အပူချိန် အတက်အကျ ကွာဟမှု ဖြစ်သည်။ သခွားပင်အတွက် သင့်တော်သော အပူချိန်၏ထက်အောက် ၂၀ ဒီဂရီကွာဟလျှင် အသီးများခါးသွား တတ်သည်။ အေးသောရာသီဥတုအခြေအနေတွင် အသီးခါးမှုဖြစ်နိုင်သကဲ့သို့ ပူလွန်းသောအခြေအနေတွင်လည်း အသီးများ ခါးသွားတတ်သည်။ အသီးများ ခါးသွားရခြင်း နောက်ဖြစ်နိုင်ခြေများမှာ အပင်မှ ရေရရှိမှု ပုံမမှန်ခြင်းနှင့် လုံလောက်သော အာဟာရဓာတ်တို့ မရရှိခြင်းတို့လည်း ပါဝင်နေသည်။

ခါးသွားသော အသီးများသည် ဆေးပညာရှုထောင့်မှကြည့်လျှင် စားသုံးရန် အန္တရာယ်ရှိ နေသည်ကိုလည်း တွေ့ရသည်။ ၎င်းအသီးများကို ၃ ဂရမ်မျှ စားမိရုံဖြင့် ပျို့အန်ချင်သလို အော်ဂလီဆန်ဖြစ်ခြင်း (Nausea)၊ ဗိုက်အောင့်ခြင်း (Stomach Cramps) နှင့် ဝမ်းလျောခြင်း (Diarrhea) တို့ဖြစ်တတ်သည်ဟု Herrington (၁၉၈၃) ဆိုသူ တင်ပြထားသည်ကိုလည်း တွေ့ရသည်။ ထို့ကြောင့် မြွေကျော်သီးခေါ် ခါးနေသော သခွားသီးများသည် ကျန်းမာရေး ရှုထောင့်မှ ကြည့်လျှင် စားသုံးသူများအတွက် အန္တရာယ်ရှိသောကြောင့် သတိပြု ဆင်ခြင်နိုင်ရန်နှင့် အသီးများ ခါးသွားတတ်ခြင်း၏ သိပ္ပံဆိုင်ရာ သုတေသနတွေ့ရှိချက်ယူဆချက်များကို ဗဟုသုတဖြစ်ဖွယ် မျှဝေရေးသား ဖော်ပြလိုက်ပါသည်။ ။

ဟန်ဖြိုးအောင် (ဥယျာဉ်ခြံ)

ကျမ်းကိုး

၁။ Bitter principles of the Cucurbitaceae (Rhem and Wessels, 1957)

၂။ Intense bitterness in commercial zucchini (Herrington, 1983)

၃။ Squash containing toxic cucurbitachin compounds occurring in California and Alabama (Rymal et al, 1984)

၄။ Bitterness in Cucumbers (Dennis Pittenger, 1983)

၅။ Bitter Cucumbers (Richard Jauron, 2006)

၆။ What causes bitter cucumber (Heather Rhoades)

၇။ Curbing Bitterness in Cucumbers (Chantal Guillemin, 2011)

East West Seed Myanmar ကြော်ငြာ

မျိုးစေ့မမှန် ပင် မသန် ဆိုတဲ့စကားနဲ့ အညီ စိုက်ပျိုးထုတ်လုပ်သူ ဦးကြီးတို့ အနေနဲ့ မဝယ်ခင် မစိုက်ခင် ဘာသီးနှံကို စိုက်မလဲ ဘယ်မျိုးကို ဝယ်မလဲဆိုတာက အဓိက စဥ်းစားရမယ့် အချက်ပါ...ရွေးချယ်မှု မှန်ကန်မှ အောင်မြင်ဖြစ်ထွန်းပြီး အရည်အသွေးမြင့်တဲ့ သီးနှံများ ရရှိမှာ ဖြစ်ပါတယ်...အပူပိုင်းဟင်းသီးဟင်းရွက် မျိုးစေ့ လောကမှာ ကမ္ဘာ့ အဆင့် (၁)အဖြစ် ရပ်တည်နေတဲ့ East-West Seed မြားနီမျိုးစေ့ကုမ္ပဏီကတော့ အရည်အသွေးအာမခံချက်အပြည့်ရှိတဲ့ ကုမ္ပဏီ တစ်ခုဖြစ်ပါတယ်...မစိုက်ခင် မဝယ်ခင် မျိုးရွေးချယ်မှု မှန်ကန်စိတ်ချရအောင် မြားနီမျိုးစေ့ မှ အရည်အသွေးမြင့် အောက်ပါမျိုးများနဲ့ မိတ်ဆက်ပေးလိုက်ပါတယ်ဗျာ