ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်ပင်များ ရိတ်သိမ်းခြင်း

ရိတ်သိမ်းခြင်းသည် သစ်ပင်စိုက်ပျိုးခြင်း၏ စိတ်ချမ်းမြေ့ဖွယ်ရာ အလုပ်ဖြစ်သည်။ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်ပင်ကို အစိုစားသုံးရန်ဖြစ်စေ၊ သိုလှောင်ထိန်းသိမ်းထားရန်ဖြစ်စေ ရိတ်သိမ်းရသည်။ ရိတ်သိမ်းချိန်တွင် အမွှေးအကြိုင်များနှင့် ယစ်မူးရန်အချိန်ယူနိုင်သည်။ မိမိအသုံးပြုနိုင်မည့် ပမာဏသာ ရိတ်သိမ်းရသည်။ ဆွတ်ခူးပြီး အမွှေးအကြိုင်ပင်တစ်မျိုးစီကို အမည်တပ်ပြီး သီးခြားစီထားရသည်။

လတ်လတ်ဆတ်ဆတ်စားသုံးရန် လိုအပ်သောမျိုးကို လိုအပ်သမျှသာ ဖြတ်ယူရသည်။ ထိုကဲ့သို့ လိုသလောက်သာ ဖြတ်ယူခြင်းဖြင့် အပင်ကို အကိုင်းဖြတ်ပြီး သို့မဟုတ် ခေါင်ညွန့်နှိမ်ပြီးဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် တာရှည်ခံပြုလုပ်ရန် ရိတ်သိမ်းမည်ဆိုလျှင် သီးနှံမှ ရနံ့အဆီများ (essential oil) အများဆုံးပါရန် လိုအပ်သည်။ ထိုသို့ဖြစ်ရန် ရိတ်သိမ်းရမည့်အချိန်နှင့် နည်းလမ်းသည် သီးနှံ၏အစိတ်အပိုင်းပေါ်တွင် တည်မှီသည်။

(က) အရွက်

အရွက်တွင်ပါရှိသော ရနံ့အဆီသည် ပန်းပွင့်မပွင့်မီကာလကလေး၌ အများဆုံးဖြစ်သည်။ အရွက်ကိုခူးဆွတ်ရမည့်အချိန်သည် နံနက်ပိုင်း နှင်းမှုန်ကလေး (Dew) မှ ခြောက်သွေ့စအချိန် အပူဓာတ်မရမီကာလဖြစ်သည်။ ရိုးတံ သို့မဟုတ် အရွက်ကို ကပ်ကြေး သို့မဟုတ် ဓားပြတ်ပြတ်နှင့်ဖြတ်၍ အသာအယာ ဗန်းထဲ၊ တောင်းထဲထည့်ရသည်။

(ခ) ပန်းပွင့်

ပန်းပွင့်ကို (နေ့လယ်၌) ပွင့်အာစကို ခူးဆွတ်ရသည်။ ရိုးတံပါပန်းပွင့်ကို (ဥပမာ- Calendula) ပင်စည်မှဖြတ်ယူသည်။ ပန်းတစ်ပွင့်ချင်း တာရှည်ခံအောင်ပြုလုပ်(Preserving) လိုပါက တစ်ပွင့်ချင်း ခူးဆွတ်ရသည်။ ပွင့်ဖတ်များကို မထိခိုက်ရချေ။ နာနေသော၊ ညှိုးနေသောပန်းပွင့်ကို မခူးရချေ။ ခူးပြီးပန်းပွင့်များကို ဗန်းထဲ၊ တောင်းထဲသို့ အသာအယာထည့်ရသည်။

(ဂ) အစေ့

အစေ့ကိုရိတ်သိမ်းရာ၌ ပူသောနေ့တွင် ရင့်မှည့်ပြီး ကြွေမကျမီ ဆောင်ရွက်ရသည်။ ထိုအခါ၌ အစေ့များသည် မာကျောနေရသည်။ သီးတောင့်များသည်စက္ကူကဲ့သို့ ခြောက်သွေ့နေရသည်။ အရောင်မှာ နို့နှစ်ရောင်၊ အညိုရောင် သို့မဟုတ် အနက်ရောင်ဖြစ်ပြီး အစိမ်းရောင်မပါရချေ။ အစေ့အုံကို အပင်မှဖြတ်ပြီး ဘူးထဲဖြစ်စေ၊ ပလပ်စတစ်အိတ်ထဲဖြစ်စေ ထည့်ရသည်။ အစေ့အုံရှိသောသီးနှံများမှာ စမြိတ်၊ နံနံ၊ ချာဗီးလ်၊ စမုန်စပါး စသည်တို့ဖြစ်သည်။

(ဃ) အမြစ်

ဆောင်းဦးပေါက်တွင် မြေပေါ်ရှိအပင်သေသောအခါ အမြစ်ကိုတူးယူရသည်။ သတိထား၍ တစ်ပင်လုံးကိုတူးပြီး မြေပေါ်ပိုင်းကို ဖြတ်ပစ်ရသည်။ နှစ်ရှည်ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်ပင် (ဥပမာ- သင်္ဘောဒန့်သလွန်ပင်) သည် နှစ်ရာသီထက်မနည်းကြာမှ အသုံးချနိုင်သောအရွယ်ရရှိသည်။

အပတ်စဉ်သောကြာနေ့တိုင်း တင်ပေးနေတဲ့ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်ပင်များ၏ အစိတ်အပိုင်းအလိုက် ရိတ်သိမ်းနည်းကိုလေ့လာပြီးအဆင်ပြေကြပါစေရှင်။

ဒေါက်တာချစ်၏ စားဖို့ စိုက်စို့ ဈေးကွက် တိုးချဲ့ဗျို့ အတွဲ(၂) စာအုပ်မှ ကောက်နုတ်ဖော်ပြပါသည်။

(ဆောင်းပါးများ/သတင်းများ ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြလိုပါက "အစိမ်းရောင်လမ်းမှကူးယူဖော်ပြပါသည်" ဟုထည့်ပေးပါရန် မေတ္တာရပ်ခံအပ်ပါသည်။)